Emre ERGÜL
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan ve bu yıl İran, Suudi Arabistan, Mısır, Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin de katılımıyla genişleyen BRICS, “de-dolarizasyon” için kolları sıvadı.
Yıllardır tartışılan bu terim, “küresel ticarette Amerikan dolarının hakimiyetini yok etmek” ve “yerel para birimleriyle ticareti teşvik etmek” anlamına geliyor… Geçen yıl Çin, BRICS’in ortak para birimi üzerinde çalıştığını açıklarken, Rusya da geçtiğimiz hafta BRICS’in bir merkez bankası kuracağını duyurdu. Üstelik, bu merkez bankasının kuruluşunun “yıllar sürmeyeceğine” de dikkat çekildi. Peki bu mümkün olabilir mi?
Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley’e göre, “Hayır.” En azından yakın zamanda. Morgan Stanley’e göre doların merkez bankalarının ve uluslararası ticaretin en önemli para birimi olma statüsü muhtemelen yakın zamanda kaybolmayacak.
Yatırım bankasının gelişmekte olan piyasalara yönelik FX Stratejisi Başkanı James Lord, katıldığı bir podcastte şunları söyledi: “Küresel borsalar düşmeye başladığında ve küresel ekonomi resesyona girme eğiliminde olduğunda hangi para birimine sahip olmak istersiniz? ABD doları cinsinden pozisyon almak istiyorsunuz çünkü tarihsel olarak döviz kurunun bu tür olaylara verdiği tepki bu olmuştur.” Morgan Stanley stratejistlerine göre, Amerikan dolarının hakimiyetinin yakın zamanda yok olmayacağının 3 kritik nedeni var… İşte o nedenler…
FT: Dolar milliyetçiliğinin tehlikeleri dünya ekonomisini etkiliyor
İngiliz Financial Times gazetesi, Amerikan dolarının hakimiyetinin tartışmaya açtığı ilginç bir analiz kaleme aldı. “Amerika Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artırımlarından daha ciddi olanı, ABD para biriminin politik olarak yönlendirilen bir devalüasyonu olacaktır” diye başlayan yazıda şu değerlendirmeler yer aldı: “Dolar hem Amerika’nın hem de dünyanın para birimidir. ABD, küresel GSYİH’nın yüzde 15.5’ini oluştururken, dolar uluslararası para işlemlerinin yüzde 88’inde yer alıyor. Küresel rezervlerin yüzde 58’i ABD para biriminde tutuluyor.”
Bu dengesiz durumun ekonomisi belirsiz. Doların rezerv statüsü, ABD’li ithalatçıların lehine olan ve dünyanın geri kalanı için pazarlar yaratan, ancak aynı zamanda ABD ekonomisini ticari mallardan uzaklaştıran ABD cari açığını destekliyor. Doların küresel yayılımı, Fed’i ister istemez dünyanın merkez bankası haline getiriyor. Doların her yerde olması ABD’ye de büyük bir güç sağlıyor. ABD mali yaptırımları ticari bir ölüm cezasıdır. Çok kutuplu dünyada, cezalandırıcı yüzleşme ve ticari işbirliğinin tuhaf karışımı ne kadar süre devam edebilir?”
Rus lider Putin, Çin’i ziyaret edecek
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin’e resmi ziyarette bulunacak. Pekin’den yapılan açıklamaya göre, Rus lider, Çinli mevkidaşı Şi Cinping’in davetiyle 16 ve 17 Mayıs’ta ülkeyi ziyaret edecek. Kremlin’den yapılan açıklamaya göre ise Putin, yeniden devlet başkanı seçilmesinden sonra ilk yurtdışı ziyaretini Çin’e gerçekleştirecek.
Rusya ve Çin liderleri, görüşmede, kapsamlı ortaklık ve stratejik etkileşime ilişkin tüm konuları ayrıntılı olarak ele alacak. Rusya-Çin pratik işbirliğinin daha da geliştirilmesi için temel yönlerin belirleneceği görüşmede, ayrıca en güncel uluslararası ve bölgesel konular hakkında derinlemesine görüş alışverişinde bulunulacak. Müzakereler sonucunda devlet başkanlarının ortak açıklama yapması bekleniyor.
Yuan, dolara meydan okuyacak kadar likit değil
Amerikan dolarına savaş açılacaksa, bunun için olabilecek en güçlü para birimi, Çin yuanı. Ancak Morgan Stanley stratejistlerine göre, Çin yuanı doların hakimiyetini gerçekten bozacak kadar likit değil: “Bu kısmen Çin’in para birimi üzerinde uyguladığı ve ülkeye girip çıkabilen nakit miktarını sınırlayan sıkı sermaye kontrollerinden kaynaklanıyor.”
“Yakın zamanda ABD dolarına anlamlı bir meydan okuma pek mümkün görünmüyor. Bunu yapmak için Çin’in para birimi üzerindeki kontrolünü gevşetmesi ve sermaye hesabını açması gerektiğini düşünüyoruz.
Pekin’in yakın zamanda bunu yapmak istemesi pek mümkün görünmüyor.” Tüketici talebindeki düşüş ve ülkede devam eden emlak krizi de göz önüne alındığında, Çin ekonomisine ilişkin oluşan soru işaretlerine dikkat çeken Morgan Stanley stratejistlerine göre, Çin, “ikili ticaretinin daha fazlasını ABD doları cinsinden ifade etme konusunda bir miktar ilerleme kaydedebilir,” ancak “bunun küresel para birimi hakimiyeti ölçümleri üzerindeki etkisi büyük olasılıkla artacak.”
ABD’nin toplam borcuna ilişkin endişeler doları etkilemeyecek
Bu yıl itibarıyla ABD hükümeti 34 trilyon doların üzerinde borç biriktirdi. Bu, rekor bir miktar. Para biriminin son derece likit bir güvenli liman varlığı olarak uzun süredir devam eden itibarı göz önüne alındığında, bunun ABD dolarına olan güven üzerinde çok az etkisi olduğu belirtiliyor.
Morgan Stanley analistleri, oluşan endişeyi anlayışla karşıladıklarını belirtip, şu değerlendirmede bulundu: “ABD’deki seçim sonuçlarına bağlı olarak, masada bir miktar mali genişleme var, ancak bu bizim görüşümüze göre çok ciddi değil ve Fed’ enflasyonla mücadele edemeyeceğini düşünmediğimiz sürece – ki ekonomistlerimiz kesinlikle bunu yapmayı düşünüyor – o zaman bunu başarmak zor.”
Kripto geçerli bir alternatif değil
Başını Bitcoin’in çektiği kripto varlıklar, değerlerini artırıyor. Üstelik, kripto varlıklara yatırım yapanların sayısı da gün geçtikçe artıyor. Ancak Morgan Stanley’e göre, Bitcoin gibi kripto para birimleri, likit olmasına rağmen, dolara gerçek bir alternatif olarak kabul edilemeyecek kadar değişkenler: “Ayda yüzde 10 artan bir kripto para kullanan için bunu ticaret için kullanma olasılığı azalır. Bunun yerine fiyat değerlemesinden faydalanmak için bu para bütçede biriktirilir.”
Hindistan ve Nijerya, ABD dolarından vazgeçerek yerel para birimiyle ticaret yapacak
Küreselyatırım haberleriyle tanınan Watcher Guru’nunhaberine göre, Hindistan ve Nijerya, ABD dolarının üstünlüğüne karşı koymak amacıyla artık dolar yerine kendi yerel para birimleriyle ticaret yapmayı kabul etti. İki ülke arasında resmi olarak ödemelerin çoğunluğunun yerel para birimi üzerinden yapılacağı belirtilen bir ticaret anlaşması imzalandı. 2022-2023 mali yılında her iki ülke arasındaki ticaret 11.8 milyar doları buldu.
2023-2024 mali yılında ticaret şu ana kadar 7.89 milyar dolara ulaştı. BRICS ülkeleri dolar ticareti yapmamak için anlaşmalara imza atmaya devam ederse, zaten enflasyon ve yüksek borç nedeniyle çalkantı içinde olan ABD ekonomisi, düşüş riskine doğru adım adım yaklaşacak. Asya ülkesi Hindistan 4.1 trilyon dolarlık ekonomik gücü ile BRICS’in Çin’den sonra gelen ikinci devi… Afrika’nın en büyük gücü Nijerya da dünyanınen büyük 39’uncu ekonomisi…
